In A History of Fans and Fandom: A Journey into the Passion and Power of Fan Culture neemt auteur Holly Swinyard de lezer mee in de wereld van fans en fandom. Holly geeft een laagdrempelige beschrijving van wat fandom inhoudt, hoe het ontstaan is en waar we het allemaal tegenkomen, van Shakespeare, tot sport, muziek en pop culture. Alles wordt bekeken en uitgelicht en er komen interviews voorbij met journalisten, onderzoekers en fans over hun ervaringen.
De content is minder diepgaand dan ik in eerste instantie verwacht had, het gaat minder op de psychologie van fandom in dan ik gehoopt had, maar is meer een beschrijving van alle verschillende soorten fandom die je tegen komt. Van cosplay tot fan fiction, alle aspecten komen voorbij, en dat maakt dit boek dus wel uitermate geschikt om te leren wat het allemaal inhoudt en waar eventueel nieuwe werelden voor de lezer te ontdekken zijn.
Met een geschiedenis van fandom is het eerste dat wellicht in je op komt de conventies waar Star Trek fans samen kwamen, of de officiële fanclubs die voor allerlei pop culture verschenen. Zines zijn in Nederland wat minder bekend, maar ook dat voelt als een van de eerste fandom uitingen. Of Sir Arthur Conan Doyle die aan de hand van de Sherlock Holmes boeken gebombardeerd werd met wat een van de eerste vormen van fan mail geweest moet zijn. Of gaat het nog verder terug? Het Shakespeare Festival dat terug gaat naar de jaren 30 van de negentiende eeuw? Fandom bestaat al veel langer dan je zou verwachten.
Swinyard neemt ons op een relaxte manier mee langs al deze vormen van fandom, geschreven alsof je in gesprek bent, en vooral heel enthousiast. Het is een mooie mix van informatief, en gemoedelijk, wat A History of Fans and Fandom heel toegankelijk maakt voor een groter publiek. Of je zelf onderdeel bent van een fandom, of gewoon wat over het fenomeen wil leren, er is voor ieder wel wat wils te vinden in dit boek. Maar verwacht geen diepgaande psychologische uitleg over waarom mensen zich graag verzamelen in een fandom.
Op Star Wars gebied komen er natuurlijk de nodige verwijzingen naar voren, en er komen twee personen uit het fandom aan bod die je wellicht bekend voorkomen; Michael Cannavo (Rexin Around) pronkt niet alleen op de cover van het boek, hij komt ook uitgebreid aan het woord en doet uit de doeken hoe hij in het Star Wars fandom terecht gekomen is. En wat mij betreft belangrijker: hij legt uit hoe zijn visie op fandom in de loop der tijd veranderd is. Hij zag hoe de oude garde in de 501st vooral een afgesloten groep was die geen ”geheimen” wilde prijsgeven, en hoe dat een hele elitaire sfeer creëerde. Tegenwoordig is hij juist ontzettend open over het maken van kostuums en probeert hij zo veel mogelijk mensen te inspireren er zelf ook mee aan de slag te gaan.
Ook is Bria LaVorgna (Chaosbria) aan het woord over hoe haar plek in het Star Wars fandom veranderd is toen ze begon met schrijven voor onder anderen StarWars.com en Marvel. Van een hele aanwezige fan die geen blad voor de mond nam als het op taalgebruik aankwam, naar iemand die wat minder aanwezig is en online een heel stuk netter is in haar woordkeuze.
Ook de minder fijne aspecten in fandom komen aan bod, zo geeft Swinyard een vrij duidelijke samenvatting van het Gamergate gedoe waarin vrouwelijke mensen in de gaming wereld lastiggevallen werden. Met in het bijzonder hoe Zoe Quinn behandeld werd door haar ex en de grotere online groep haatzaaiers.
Het gebeuren om Anne Rice wordt ook uitgelicht, hoe zij het niet toestond dat men fan fiction schreef in haar fictie werelden, en hoe ze actief achter fans aanging die content maakte en online plaatste.
Alles bij elkaar is A History of Fans and Fandom een leuke verzameling informatie en geeft het een mooi beeld van wat fandom is en hoe men daar mee omgaat. Het is niet heel diepgaand, maar zeker een mooi overzicht. De schrijfstijl zorgt ervoor dat je er vrij vlot doorheen vliegt, en het geeft de lezer een hoop aanknopingspunten om dieper op stof in te gaan die interessant lijkt. Ook de aanwezigheid van tal van foto’s is leuk, min of meer alle soorten fandom worden naast de tekst ook in beeld goed vertegenwoordigd.
We krijgen geen antwoord op de vraag waarom je over het algemeen raar aangekeken wordt als je tegen iemand zegt dat je verkleed als je favoriete film/game/comic/etc personage naar een comic conventie gaat, terwijl het de normaalste zaak van de wereld lijkt als je zegt dat je met geschminkt gezicht de longen uit je lijf geschreeuwd hebt terwijl je op de tribune je favoriete voetbalclub aangemoedigde. Waarom het ene fandom meer geaccepteerd is dan het andere zullen we waarschijnlijk nooit weten.
Mijn advies is en zal altijd blijven: doe vooral wat je zelf leuk vindt en waar je energie uit haalt. Zolang je er niemand kwaad mee doet is – naast die van jezelf – geen enkele mening interessant!
Met dank aan Pen & Sword Books voor het beschikbaar stellen van A History of Fans and Fandom voor deze review.