Het zal niemand verrassen dat men veel wijsheid uit de Star Wars wereld kan halen op het gebied van mindfulness en zelfkennis. De Jedi blinken uit in zelfkennis, meditatie en het appreciëren van de wereld om hen heen. Auteur Amy Ratcliffe, auteur van Star Wars: Women of the Galaxy en van wie eerder dit jaar onder andere een verhaal in From a Certain Point of View: The Empire Strikes Back en het Star Wars kinderboek Elee and me verscheen, is zich de afgelopen jaren wat met mindfulness gaan bezighouden. In Star Wars: The Jedi Mind combineert ze Jedi wijsheden uit een sterrenstelsel hier ver vandaan met mindfulness gewoontes in ons eigen sterrenstelsel en deelt ze hoe zij deze zelf op haar eigen leven toepast. Gaandeweg introduceert ze de lezer aan de basisbeginselen van mindfulness en hoe iedereen dit op zijn eigen leven kan toepassen.
Elke pagina van het boek is toegewijd aan een enkel concept. De pagina opent met het concept in enkele woorden dat vervolgens bijgestaan wordt door een bekend citaat uit de Star Wars films of TV series. Ratcliffe vertelt vervolgens kort over het concept, hoe personages met het concept te maken gekregen hebben, hoe men zelf met situaties om kan gaan en wat voor een soort mindfulness oefeningen hierbij kunnen helpen. Vervolgens krijgen we stappen voor een concrete oefening of gewoonte die we zelf kunnen uitvoeren, dagelijks, of wanneer een situatie waarbij het nodig is zich presenteert.
In het hoofdstuk ’Focus’ zien we Qui-Gon’s uitspraak ”Keep your concentration here and now where it belongs.” Amy vertelt kort over Obi-Wan’s neiging om vooral vooruit en naar de toekomst te kijken, terwijl Qui-Gon hem juist probeert bij te brengen dat het in zijn voordeel is om zijn aandacht in het heden en bij de huidige situatie te houden. Amy vertelt dat dit voor ons evengoed een goede gewoonte is. Denken aan en plannen voor de toekomst is natuurlijk helemaal prima, maar tijdens alledaagse werkzaamheden is het verstandig je aandacht bij het ’hier en nu’ te houden. De oefening die Amy deelt is om gedurende een gewone dag op te letten en bij te houden wat onze aandacht gedurende de dag wegtrekt van onze werkzaamheden. Komen er veel onnodige meldingen op je telefoon binnen, komen er e-mails binnen waar je door de melding direct naar kijkt maar die niet van cruciaal belang zijn? De volgende stap is om te identificeren welke van deze stoorzenders niet à la minute belangrijk zijn en bijvoorbeeld meldingen van chat apps of je e-mail programma uit te schakelen en alleen actief naar nieuwe berichten te gaan kijken wanneer je niet met iets anders bezig bent. Dit is toevallig een gewoonte waar ik de afgelopen maanden mee bezig ben geweest, ik kreeg relatief veel meldingen van allerlei apps en diensten binnen die ik langzaamaan aan het reduceren ben, alles waar een melding niet voor noodzakelijk is geeft geen melding meer, mijn mail programma gaat regelmatig gewoon uit als ik met andere dingen bezig ben, die mails zijn er ook wanneer ik klaar ben met mijn huidige taak.
Een ander concept dat tot mij sprak was ’Take the time’ wat vergezeld gaat door Obi-Wan’s uitspraak ”Slow down, Anakin. A great leap forward often requires taking two steps back.” De begeleidende uitleg is dat we vaak heel erg focussen op alles snel willen afronden en dat multitasken daarmee vaak de beste resultaten geeft. Terwijl dit in veel gevallen eigenlijk averechts werkt omdat je aandacht verdelen over meerdere taken in veel gevallen uitmondt in meerdere taken die net niet helemaal naar behoren worden uitgevoerd. Een pas op de plaats nemen en tijd opzij zetten om je compleet op één enkele taak te richten om daarna pas aan de volgende te beginnen kan in veel gevallen beter en sneller werken dan proberen om alles tegelijk te doen. Ook dit is iets waar ik mezelf vaak op betrap, nieuwe klusjes even snel doen terwijl ik al ergens anders mee bezig was werkt vaak minder efficient dan alles op zijn tijd laten gebeuren.
Het boek staat vol dergelijke situaties, wijsheden en tips om je leven wellicht wat makkelijker of soepeler te laten verlopen, zowel in privé- als professionele sfeer. Naast alle citaten en observaties bevat het boek 20 kleurenillustraties van de hand van Christina Chung. Zij geeft personages en situaties in een minimalistische en rustgevende stijl weer. Qui-Gon die de tijd neemt om te mediteren tijdens zijn gevecht met Darth Maul, Rey die zwevend in de lucht communiceert met de Force, Anakin en Ahsoka die als dankbetuiging naar elkaar buigen, en niet te vergeten de geweldige illustratie van Yoda die de cover siert. Het zijn stuk voor stuk prachtige en indrukwekkende werken uitgevoerd in een rustgevend kleurenpallet met een hoog detailniveau dat toch minimalistisch overkomt.
2020 is wellicht het perfecte jaar om een boek als dit te publiceren. Een jaar dat veel van ons een hoop stress en onzekerheid gebracht heeft is een prima gelegenheid om eens stil te staan bij onszelf en de manier waarop we met stress omgaan, en vooral hoe we daar beter in kunnen zijn. Al is het alleen maar door af en toe de tijd te nemen om een aantal keer diep adem te halen, naar onze omgeving te luisteren of door onze ledematen eens zorgvuldig te rekken en strekken.
Star Wars: The Jedi Mind is misschien niet voor iedereen weggelegd, maar voor wie de basis van mindfulness eens wil verkennen is dat doen in een Star Wars jasje een toegankelijke manier. En liefhebbers van Star Wars artwork vinden het werk van Chung wellicht al de aanschafprijs waard.
Met dank aan Abrams Books voor het beschikbaar stellen van Star Wars: The Jedi Mind voor deze review.