Een welbekende scene uit A New Hope is Han Solo die Greedo neerschiet in de Cantina. Was dat te onderbouwen als zelfverdediging? In reactie tot een onderzoek van ‘The Legal Geeks’, sprak ik met advocaat en geek Sidney Smeets. Wat zou Solo te wachten staan voor de Nederlandse rechter?
In A New Hope zien we hoe Han Solo onder schot in de hoek wordt gedreven door de premiejager Greedo. Wanneer Solo de Mos Eisley Cantina wil verlaten, houdt Greedo hem tegen en dwingt Han weer te gaan zitten. Greedo spreekt de intentie uit Han te doden en uit te leveren. Han trekt stiekem zijn eigen vuurwapen, en voordat Greedo kan toeslaan schakelt Han hem uit.
Josh Gilliland van The Legal Geeks zocht in 2012 uit of dit juridisch te onderbouwen is als zelfverdediging. Echter is dat het Amerikaanse wetboek, dus hoe zit het in Nederland?
Om deze vraag te beantwoorden, sprak ik met Sidney Smeets. Sidney Smeets is advocaat die in binnen- en buitenland cliënten bijstaat in allerlei soorten zaken. Daarnaast, is hij een geek. Smeets zijn Instagram staat vol met onder meer foto’s van Comic-Con of welbekende filmlocaties en is hij een van de presentatoren van de podcast ‘Geeky Dingen‘.
Wie is er nou geschikter om Han Solo voor de rechter bij te staan?
Wat is zelfverdediging?
Als eerste een stukje achtergrond. Smeets legt uit dat wij in Nederland de rechtvaardigingsgrond ‘Noodweer’ hebben. Als de verdediger zich met succes weet te beroepen op noodweer, volgt geen straf. Wel moet de verdediging ‘proportioneel en subsidiair zijn’. “Dat wil zeggen: je mag geen wapen gebruiken tegen iemand die je met de vuisten benaderd en je mag niet verder gaan dan voor de verdediging noodzakelijk is.”
Ook is noodweer alleen legitiem als je geen andere optie had, zoals weglopen van de aanval. Verder is zelfverdediging alleen gerechtvaardigd als je niet verder gaat nadat de aanval is gestopt. Doe je dit toch, dan kan het zijn dat je je op ‘noodweer exces’ kan beroepen. Iemand is dan in een bepaalde gemoedstoestand geraakt waardoor hij of zij ‘te ver’ gaat.
Als je je beroept op noodweer maar wel een vuurwapen hebt gebruikt, wordt het lastiger. Smeets vertelt: “Vuurwapenbezit is verboden dus wordt wel betoogd dat iemand die met een vuurwapen op pad gaat de confrontatie zelf op zoekt en er al rekening mee houdt dat het vuurwapen gebruikt zal worden.” Als iemand zelf de confrontatie opzoekt, kan diegene geen beroep doen op noodweer. Al kan het ook gebeuren dat wanneer iemand de confrontatie opzoekt de situatie zo uit de hand loopt dat er toch sprake kan zijn van zelfverdediging. “Het ligt vaak niet zo zwart-wit.”
De Solo-zaak
Dus is Han Solo’s handelen noodweer? Dat is nog lastig, legt Smeets uit: “Greedo had de opdracht Han naar Jabba te brengen. Hij bedreigde Han weliswaar met een blaster maar het kan goed zijn dat hij helemaal niet van plan was Han neer te schieten. Het dreigen met een blaster heeft nog niet direct de uiterlijke verschijningsvorm van een aanval.”
Daar staat tegenover dat we ook de dialoog tussen Solo en Greedo hebben. Han zegt dat hij “over zijn lijk” mee zal gaan, waarop Greedo antwoordt dat “dat het idee is” en dat hij “hier al een lange tijd naar uitkijkt”. “Het zal afhangen van de vraag of een rechter er van overtuigd is dat Greedo op het punt stond om Han neer te schieten, of hem slechts mee wilde nemen naar het paleis van Jabba the Hutt.”
Remastered
En toen kwamen de remastered versies, en schoot Solo niet langer als eerste. In deze versie haalt Greedo als eerste de trekker over, breekt Han praktisch zijn nek wanneer hij het schot ontwijkt en schiet hij vervolgens Greedo neer.
“In dat geval is duidelijk dat de intentie van Greedo was Han om te leggen en hem horizontaal naar Jabba te vervoeren”, legt Smeets uit. “Ik zou als advocaat dus zeker betogen dat sprake is van noodweer en ik zou daar ook de eerdere ervaringen van Han met Greedo erbij betrekken.” Echter moet je daar dan nog wel de rechter van kunnen overtuigen, wat niet even makkelijk zal zijn.
“De ervaring leert dat het rechters vaak een stap te ver gaat om de dood van een ander met noodweer te rechtvaardigen. Er zijn bijna altijd andere oplossingen denkbaar.”
De strafeis
Als Smeets de rechter niet zou kunnen overtuigen van noodweer, hoe zal Solo dan voor zijn daden moeten antwoorden? “Als we uitgaan van doodslag (dus er is geen voorbedachte raad) dan is de landelijke richtlijn die door strafrechters is opgesteld 8 jaar gevangenisstraf, waarvan Han er een dikke 5,5 moet uitzitten.”
Dit laatste komt doordat Greedo zelf een vuurwapen bij zich had. Volgens Smeets zal de rechter een deel van de schuld bij Greedo neerleggen, wat strafvermindering kan opleveren voor Solo. “Het zou me dus verbazen als hij die 8 jaar al krijgt.”
De Cantina
Nu vindt de hele situatie plaats in de Mos Eisley Cantina, gelegen in de “most wretched hive of scum and villainy”. Wanneer Greedo wordt neergeschoten, valt eventjes de muziek stil en kijkt iedereen over de schouder. Na enkele seconden gaat de gezelligheid weer verder. Wat zouden de gevolgen voor de caféhouder zijn?
Smeets legt uit dat horeca waar strafbare feiten worden gepleegd en zeker die waar vuurwapens aanwezig zijn of waar geschoten wordt, vaak voor bepaalde of onbepaalde tijd gesloten worden. Dit uit belang van openbare orde en veiligheid. Dat zien we gebeuren in verschillende Nederlandse gemeenten.
Echter vermoedt Smeets wel dat Mos Eisley andere regels kent dan bijvoorbeeld Amsterdam. “In dat geval kunnen we het Wuher moeilijk kwalijk nemen dat er weleens een Rodian om het leven komt in zijn bar.”